Tất cả chúng ta đều yêu âm nhạc, bất kể là khi nghe nó từ một chiếc iPod, một chiếc máy chạy đĩa than, hay CD. Hãy cùng tìm hiểu về những thiết bị nghe nhạc đầu tiên và chúng đã thay đổi nền âm nhạc và thế giới như thế nào.
Âm nhạc là một phần của cuộc sống thường ngày đối với hầu hết tất cả mọi người trên khắp thế giới. Từ những bản nhạc phim đến những album của nghệ sĩ yêu thích của bạn, âm nhạc là một trong nhiều thứ chúng ta tiêu thụ hàng ngày. Ngày nay, hầu hết chúng ta đều nghe nhạc qua điện thoại, và có thể đơn giản tải xuống những bài hát trên Internet. Chúng ta có thể tải xuống bao nhiêu nhạc mà mình muốn hoặc thậm chí nghe nhạc trực tuyến mà không cần phải tải xuống bất cứ cái gì khác.
Cũng như hầu hết mọi khía cạnh khác trong cuộc sống, âm nhạc tiến hóa theo thời gian và độ phủ sóng của những thể loại nhạc khác nhau cũng như các nghệ sĩ có thể thường xuyên thay đổi. Cùng với những sự thay đổi này, cách mà chúng ta truy cập những ca khúc yêu thích của mình cũng phát triển theo thời gian. Với sự phát triển của công nghệ, cách mà chúng ta nghe nhạc đã trở nên hoàn toàn khác biệt khi so sánh với thời điểm 25 năm trước. Và những thiết bị mà chúng ta dùng để nghe nhạc cũng có thể trở nên đáng nhớ như chính những thứ âm nhạc mà ta nghe vậy.
Hãy cùng điểm lại những phát minh đầu tiên có sức ảnh hưởng tới sự phát triển của các thiết bị nghe nhạc qua thời gian cũng như những thiết bị được sử dụng trong suốt 25 năm qua.
Bạn có biết rằng chiếc hộp nhạc đầu tiên trên thế giới - và vô tình là thiết bị phát nhạc đầu tiên - được ra đời từ thế kỷ 19, hay cụ thể là năm 1811. Chiếc hộp nhạc đầu tiên là một thiết bị tự động, phát ra âm thanh bằng một bộ trục đặt trên một trục quay hoặc đĩa nhạc. Nó có thể được đút vừa vào túi áo khoác và dần dần trở nên được biết đến rộng rãi hơn. Nền công nghiệp bùng nổ khi nhà máy sản xuất hộp nhạc đầu tiên được mở ra vào năm 1815.
Thiết bị đầu tiên có khả năng thu âm là chiếc phonautograph, được phát minh bởi Edouard-Leon Scott vào năm 1857. Thiết bị này hoạt động bằng cách ghi lại những sóng âm thành những vết nhấp nhô theo một đường kẻ trên mặt kính hoặc miếng giấy đen.
Phonograph được phát minh bởi Thomas Edison vào năm 1877. Phonograph được phát minh với mục đích để thu âm và phát những bản nhạc, tin nhắn thoại, hay bất cứ thứ gì bạn muốn. Thiết bị này hoạt động bằng cơ chế thu âm cơ học và tái tạo âm thanh bằng dạng sóng của tín hiệu rung.
Dựa trên thiết kế đầu tiên của chiếc phonautograph, gramophone ra đời. Thiết bị này khác với phonograph bởi nó sử dụng một chiếc đĩa phẳng để quay thay vì một trục quay. Gramophone xuất hiện lần đầu tiên trên thị trường vào năm 1896 với cái tên Victrola, chiếc máy phát nhạc đầu tiên có thể mua được với khả năng phát những bản nhạc được thu trước trên những chiếc đĩa. Nghe có vẻ khá khó tin nhưng những chiếc đĩa nhạc đầu tiên lại được làm từ thủy tinh. Chiếc máy hát này được phát minh bởi Emile Berliner.
Những chiếc đĩa vinyl đã đi qua nhiều sự thay đổi về chất liệu cũng như hình dạng, cho đến năm 1901, khi Victor Company ra mắt dòng thiết bị Red Seal, với khả năng phát đĩa vinyl 78 RPM. Định dạng 78 RPM chứng minh là định dạng tốt nhất trong 47 năm tiếp theo.
Năm 1954, chiếc transistor radio di động (đài phát thanh bán dẫn) đầu tiên ra đời. Thiết bị này sử dụng hệ thống mạch điện bán dẫn nhỏ, cho phép người nghe có thể truy cập tới một radio station ở bất cứ đâu mà họ muốn. Thiết bị di động cầm tay này hoạt động với sóng AM.
Tiếp theo, năm 1962 đã đem đến hệ thống thu âm multi-tracker. Thiết bị này cho phép những người nghệ sĩ có thể thu âm những bản nhạc của mình theo một cách hoàn toàn mới. Các nhạc sĩ có thể thêm những lớp âm thanh khác vào bản nhạc của mình.
Vào năm 1963, một công ty mang tên Phillips đã phát minh ra băng cassette và máy chạy băng cassette. Với thiết bị này, bạn có thể phát nhạc mọi lúc mọi nơi.
Không lâu sau sự phát minh của băng cassette là 8-track tape (băng ghi âm 8 rãnh), chứng kiến việc những chiếc băng nhạc được đưa vào những chiếc ô tô. Thiết bị này được tạo ra vào năm 1964 bởi Bill Lear với sự giúp đỡ của Amp-ex, Ford Motor Company, General Motors, Motorola, và RCA. Ford đã đề xuất đưa phát minh này vào những mẫu xe năm 1966 của họ. 8-track tape sử dụng công nghệ thu băng từ và cực kỳ cồng kềnh.
Loa Boombox hay còn gọi là Ghetto-blaster là một phát minh bởi Phillips. Thiết bị này được phát minh để mọi người có thể nghe nhạc ở bất cứ mọi nơi, với âm thanh lớn và thời lượng pin dài. Những vũ công Breakdance rất yêu thích thiết bị này. Thiết bị này cho phép những buổi phát thanh radio được thu âm vào một băng cassette mà không phải sử dụng đến hệ thống dây phức tạp hay microphone.
Máy nghe nhạc Walkman được phát minh vào những năm cuối của thập niên 70 nhanh chóng trở thành biểu tượng nhạc di động trong thời kỳ ấy. Cái tên Walkman là thương hiệu của hãng Sony trong các loại máy nghe nhạc cầm tay. Thiết bị này được phát minh với mục đích cho phép bạn nghe nhạc ở bất kỳ mọi nơi.
Compact Discs hay còn được gọi CD được ra mắt lần đầu vào năm 1982, với khả năng chuyển dữ liệu số thành âm thanh analog. Những chiếc CD được đồng phát triển bởi Philips và Sony và nhanh chóng trở thành một mối đe dọa đối với cả đĩa vinyl và băng cassette. Sau sự ra đời của đĩa CD là máy chạy đĩa CD di động Discman được sản xuất bởi Sony. Từ đó thị trường CD player được tạo ra và phát triển nhanh chóng, đồng thời giá thành của những hãng CD player cạnh tranh giảm.
Đến với chiếc Minidisc Player di động - một khối vuông kim loại mà bạn có thể dùng để thu danh sách nhạc của riêng mình lên một ổ đĩa mềm. Thiết bị này được ra mắt lần đầu tiên vào năm 1992 bởi Sony. Mặc dù có một số lượng khách hàng trung thành là nghệ sĩ và những người yêu thích đồ audio, thiết bị này không nhận được nhiều thành công cho đến khi chúng có giá thành rẻ hơn vào khoảng năm 1996.
Với sự phát triển của công nghệ máy tính, việc nén dữ liệu trở nên phức tạp hơn. Khi định dạng MP3 được tạo ra, những chiếc máy MP3 trở nên cực kỳ được ưa chuộng. Chiếc máy nghe nhạc MP3 đầu tiên được ra đời vào năm 1997 bởi một công ty Hàn Quốc tên SaeHan. Chúng được gọi là MPMan và được bán tại các cửa hàng và năm 1998.
Trong khoảng thời gian những chiếc CD player có dấu hiệu thoái trào và thay thế bởi sự nổi lên của iPod, HitClips đã có một khoảnh khắc tuy ngắn nhưng có tác động mạnh mẽ. Được nhắm tới đối tượng là những đứa học sinh cấp một, những chiếc máy chạy nhạc di động nhỏ này có hình dạng giống một chiếc loa tí hon và phát những ca khúc dài 1 phút từ những nghệ sĩ như Britney Spears, NSYNC và Sugar Ray. Kèm theo đó là một chiếc tai nghe với một cái dây cực ngắn và phát ra những âm thanh rè như khi bạn chuyển qua các kênh radio khác nhau. HipClips thường được miêu tả như một món đồ chơi trẻ con, nhưng đối với một đứa trẻ 7 tuổi, đây là một thiết bị nghe nhạc thực thụ.
Thiết bị mang tính cách mạng nhất tiếp theo đến từ tập đoàn Apple vào năm 2001. iPod là thiết bị đầu tiên cho phép tải xuống các bài hát và chơi liên tục trong vòng lên đến 10 tiếng đồng hồ liền. Thiết kế của iPod khá đặc biệt, với những thế hệ sau có “scroll-wheel” để sử dụng dễ hơn. Sau thành công của chiếc iPod đầu tiên, Apple tiếp tục cho ra mắt hàng loạt các thiết bị nghe nhạc MP3 khác, bao gồm iPod Shuffle và iPod nano. Sau đó họ phát hành chiếc iPod Touch đầu tiên vào năm 2007. iPod Touch là sản phẩm đầu tiên của Apple có kết nối Wifi và cho phép tải xuống các bài hát từ iTunes Store về thẳng thư viện âm nhạc. Đây là cách phổ biến để đưa nhạc vào iPod cho đến khi sự nổi lên của những nền tảng nghe nhạc trực tuyến bắt đầu.
Khi những dịch vụ nghe nhạc trực tuyến như Pandora, Soundcloud và Spotify bắt đầu tăng mức độ phổ biến, đó là khởi đầu cho tương lai nghe nhạc và khả năng truy cập vào kho tàng âm nhạc khổng lồ. Đây là những nền tảng đầu tiên được ra đời, và chúng đã thực sự thay đổi cách chúng ta nghe nhạc. Pandora ra mắt lần đầu vào tháng Chín năm 2005, và cho phép những radio station dựa trên sở thích nhạc của người nghe, được nhận biết nhờ những nút “thumbs-up” và “thumbs-down”. Đây là một trong những hình mẫu cho hình thức “freemium” đầu tiên cho phép người dùng nghe nhạc miễn phí với quảng cáo hoặc trả phí hàng tháng để không có quảng cáo. Soundcloud sau đó được thành lập vào năm 2007, cho phép người dùng nghe nhạc và đăng tải nhạc lên nền tảng này. Spotify được ra mắt vào năm 2008 và từ đó trở thành “dịch vụ đăng ký nghe nhạc trực tuyến nổi tiếng nhất thế giới với 365 triệu người dùng”. Việc nghe nhạc trực tuyến đã dần thay thế thói quen trả phí cho từng bài hát trên cửa hàng iTunes. Apple đã quyết định chuyển hướng tới thị trường nghe nhạc trực tuyến với Apple Music vào năm 2015 và đóng cửa hàng iTunes.
Không thể bàn cãi gì khi nói rằng âm nhạc là một phần không thể thiếu đối với hầu hết tất cả mọi người trên thế giới. Đó là lý do tại sao thật thú vị khi nhìn lại những phát minh đầu tiên đã chuyển hóa thành cách chúng ta nghe nhạc ngày hôm nay. Với những nền tảng nghe nhạc trực tuyến là cách nghe nhạc của thời hiện đại, thật khó có thể tưởng tượng được chúng ta sẽ nghe nhạc như thế nào trong 10 năm, hay thậm chí 20 năm nữa.
Nguồn: Nguyễn Minh Hằng
