CA SĨ DUY KHÁNH
Nhắc lại cái thưở ban đầu Duy Khánh đi hát mới thấy gian nan quá. Sinh ra trong một gia đình thế gia vọng tộc (dòng dõi Quận công Nguyễn Văn Tường, Phụ chánh đại thần triều Nguyễn), cha mẹ kì vọng vào ông rất nhiều để sau này nối dõi truyền thống dòng quan của gia đình. Duy Khánh được cha mẹ gởi vào Huế để học tiếp bậc trung học. Tuy nhiên, chàng trai trẻ vào thời điểm này lại hứng thú với việc ca hát hơn. Ngay từ năm 1954, lúc tuổi 16, Duy Khánh từng nhiều lần trốn vào Sài Gòn tham gia các chương trình phụ diễn tân nhạc trong các rạp chiếu bóng. Ông hát song ca với nữ ca sĩ Tuyết Mai những bài ca rất đậm tình quê hương. Năm 1955, Duy Khánh trở lại Huế và đã đoạt giải nhất cuộc thi tuyển lựa ca sĩ của đài Pháp Á tại Huế với bài hát Trăng Thanh Bình.
Năm 1956, trước sự phản đối của gia đình, Duy Khánh quyết định chuyển hẳn vào Sài Gòn để theo đuổi nghiệp ca hát. Khi này, nhạc sĩ Phạm Duy đã đích thân mời Duy Khánh tham gia vào chương trình Hoa Xuân. Không lâu sau đó, Duy Khánh dần trở thành một trong những tên tuổi được yêu thích nhất tại miền Nam thời đó, đứng ngang với hai tên tuổi nổi tiếng bậc nhất là nam ca sĩ Anh Ngọc và Duy Trác.
Tuy nhiên, vẫn có những người xem sự so sánh đó là quá mức, với lí luận rằng Duy Khánh thành công thế không hoàn toàn nhờ vào giọng hát. Quả thật, Duy Khánh nổi bật cũng một phần vì ông biết chọn những bài thời thượng, hợp với thị hiếu của khán thính giả bình dân, chứ không theo đuổi dòng nhạc trữ tình có chút gì đó kén chọn như Duy Trác, Anh Ngọc. Phải đến sau này, khi Duy Khánh kết hợp cùng Thái Thanh trình bày hai bản Trường Ca của Phạm Duy là: Con Đường Cái Quan và Mẹ Việt Nam, người ta mới có cái nhìn khác về giọng hát của nam ca sĩ tài hoa này. Và cho đến giờ, vẫn chưa từng ai trình bày hai bản trường ca đó đạt đến cái tầm của Duy Khánh và Thái Thanh.
Ngoài ra, như trong một bài viết khác, tôi cũng đã nhắc đến ' Hòn Vọng Phu '. Nay xin nhắc lại vài ý liên quan đến Duy Khánh, ấy là:
Bản thu của Duy Khánh và Hoàng Oanh trên đĩa nhựa Sóng Nhạc 45 được chính nhạc sĩ Lê Thương điều khiển phần hòa âm, hội tụ những nghệ sĩ nổi danh thời bấy giờ như: đàn cò Lữ Liên, sáo Tô Kiều Ngân, đàn bầu Ngô Nhật Thanh... Bản này có giọng ngâm thơ của Hoàng Oanh - người được đánh giá là "đủ tài ca ngâm", một trong những giọng ngâm thơ hay nhất trong nền nhạc Việt Nam. Bản này xét ra, về phần nghệ thuật có thể không hay bằng các bản thu ở trên, nhưng độc đáo ở chỗ: phần Hòn Vọng Phu III được trình bày bằng lời hai.
...và những tác phẩm bị đặt nhầm
Duy Khánh là một con người đa tài. Ngoài việc ca hát, ông còn mở lớp luyện ca để tìm kiếm, phát hiện và đào tạo các ca sĩ mới, đồng thời tham gia sản xuất băng nhạc. Nhãn hiệu băng nhạc Trường Sơn của Duy Khánh, cùng với những cái tên như Shotguns, Sơn Ca, Sóng Nhạc, Nhã Ca... trước năm 1975 được người Sài Gòn nồng nhiệt đón nhận. Hợp tác với Duy Khánh trong băng nhạc Trường Sơn là những tên tuổi thượng thặng như Thái Thanh, Hoài Bắc, Thanh Thúy, cùng những ca sĩ rất nổi thời đó như Hoàng Oanh, Thanh Tuyền, Phương Dung.
Tuy nhiên, ngoài hình ảnh một ca sĩ đầy tài năng và nhiệt huyết dưới ánh đèn sân khấu, Duy Khánh được yêu quý nhất có lẽ là bởi những sáng tác của ông. So với các nhạc sĩ khác, sáng tác của Duy Khánh không nhiều, nhưng hầu như bài nào cũng đều rất đạt; có những bài xứng được liệt vào hàng tuyệt phẩm. Khi nói về Duy Khánh, Phạm Duy từng nhận định: Duy Khánh là nhạc sĩ của quê hương. Quả thật, Duy Khánh chủ yếu viết về tình yêu quê hương, đất nước, về miền Trung gian khó, cằn cội, về xứ Huế thần kinh đẹp lãng mạn nhưng buồn vô ngần.
Một trong những sản phẩm đáng nhắc đến của Duy Khánh là bản "Bao giờ em quên". Nhiều người xem đây là bài hát buồn nhất mà Duy Khánh từng sáng tác, xuất phát từ việc người ông yêu: Kiều Oanh, em gái của tay trống Linh Giang, một thiếu nữ đẹp dịu dàng, nói giọng Bắc rất ngọt ngào, bỏ đi lấy chồng.
Hương Giang thuyền không chỗ đậu
Ngự Viên có bướm hoa vàng
Hay là hài xưa yêu dấu
Đưa người đẹp ấy sang ngang
Trước năm 1975, Bao Giờ Em Quên gắn liền với "tiếng hát Liêu Trai" Thanh Thúy. Trùng hợp thay, sau khi Thanh Thúy trình bày thành công bản này, Duy Khánh cũng công khai theo đuổi Thanh Thúy, nhưng không nghe ai nói gì đến kết quả ra sao.
Ngoài bài "Bao Giờ Em Quên", Duy Khánh còn những sác tác khác cũng rất được đón nhận như: Thương về miền Trung, Ai ra xứ Huế, Thư về em gái Thành Đô, Trường cũ tình xưa, Sầu cố đô, Xin anh giữ trọn tình quê, Ngày xưa lên năm lên ba (viết chung với Trầm Tử Thiêng)...
Tuy nhiên, điều đáng buồn ở đây là sau năm 1975, vì để được trình bày vài nhạc phẩm của Duy Khánh trên sân khấu, người ta đã làm cái việc đổi tên tác giả ca khúc mà không hỏi qua ông. Như bài Thương về miền Trung và Ai ra xứ Huế đều được đổi thành tác giả: Minh Kỳ. Và ngạc nhiên thay, sau này, mọi người dần quen với cái tên tác giả Minh Kỳ, cũng không ai đứng ra đính chính. Cho đến nay, đa phần mọi người vẫn không biết rằng hai tác phẩm dạt dào tình cảm quê hương ấy là của Duy Khánh.
Nguồn: CVA 5461
